Булатова Світлана Олегівна - Традиційні напої шляхетського двору на білоруських землях Великого князівства Литовського в першій чверті XVII ст.: столове начиння та посуд (за рукописом Млечка із зібрання Хрептовичів з фондів Інституту рукопису Національної бібліотеки України імені В. І. Вернадського) (2018)

  ARCHIVE (All issues) /     Content (2018, Issue 22)Ukrainian English

Bulatova Svitlana Olehivna

Traditional beverages at the court of the nobles of the Belarusian lands of the Grand Duchy of Lithuania in the first quarter of the XVII century: tableware (based on the manuscript of Mlechko in the Khreptovich collection from the funds of the Institute of Manuscript of Vernadsky National Library of Ukraine)

Section: Studies of Archival and Book Fonds

Abstract: Tableware for beverages of the Belarusian nobles of the Grand Duchy of Lithuania and the tradition of serving the table were considered based on the materials of the manuscript by Nikolai Mlechko from the Khreptovich collection, deposited in the funds of the Institute of Manuscript of Vernadsky National Library of Ukraine. The types of Old Polish tableware for beverages, common in the fi rst quarter of the ХVІІ century, as well as the specifi cs of their use by the nobles in the daily and ceremonial way are analyzed in the context of the Baroque culture. Traditions and peculiarities of use of the ancestral table silverware, decorated with heraldic symbols, in the Mlechko manor are considered on the base of the documents of tableware inventories. When comparing in the descriptions the elements of silver products, it was established that they are typical objects of Baroque jewelry with their inherent decorativeness and pomposity. Attention is also paid to the use of fashionable glassware for beverages, which got wide popularity in European countries in that period. The sources of receipt and transportation of various types of bewerage tableware to the Mlechko’s Kholopenichi estate, as well as their contacts with the Baltic trade and cultural centers have been analyzed. Inventory lists of bewerage tableware contained in the manuscript of N. Mlechko are a multidimensional source for research. The data recorded in them make it possible to identify innovations in the decorative and applied arts of the Baroque and their reception in the everyday culture of the Belarusian nobles (as exemplifi ed by its representatives the Mlechko) of the Grand Duchy of Lithuania in the ХVІІ century. At the same time, the lists contain valuable heraldic and historical-genealogical information regarding the Belarusian and Lithuanian aristocratic families who lived in this period in the Grand Duchy of Lithuania.

Keywords: Mlechko manuscript, beverages, nobles, Grand Duchy of Lithuania, Baroque, tableware, silver, glass.


Author(s) citation:

Cite:
Bulatova Svitlana Olehivna (2018). Traditional beverages at the court of the nobles of the Belarusian lands of the Grand Duchy of Lithuania in the first quarter of the XVII century: tableware (based on the manuscript of Mlechko in the Khreptovich collection from the funds of the Institute of Manuscript of Vernadsky National Library of Ukraine). Manuscript and book heritage of Ukraine, (22) 100-116. (In Ukrainan). doi: https://doi.org/10.15407/rksu.22.100

References:

  1. Ptashchitskii, S. L. (1899). Shchorsovskaia biblioteka grafa Litavora Khreptovicha [Shchors library of Duke Litavor Khreptovich]. In Kratkie svedeniia o sobranii rukopisei [Brief information on the collection of manuscripts] (pp. 11–12). Moscow. [In Russian].
  2. Szczorse. (1890). Słownik Geografi czny Krolestwa polskiego i innych krajów Słowianskich, T. 11, S. 859–861. Warszawa. [In Polish].
  3. Mleczko, St. (1912). Mleczko, Raczko, Saczko i Lyczko. Przyczynek do kwestyi ustalania się nazwisk szlachieckich w XV wieku. Lwów. [In Polish].
  4. Mleczko, H. (1914). Korczak I Doliwa. In S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej (T. 11, S. 143–144). Warszawa. [In Polish].
  5. Rachuba, A. (Ed.). (2004). Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: T. 1. Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek (S. 692). Warszawa. [In Polish].
  6. Chołopienicze. (1880). Słownik Geografi czny Krolestwa polskiego i innych krajów Słowianskich (T. 1. S. 625). Warszawa. [In Polish].
  7. Online resourve. URL: szlachcic.hbz.pl/korczak/korczakim.doc. [In Polish].
  8. Rajewscy. (1841). In K. Niesiecki, Herbarz polski (wyd. przez J. N. Bobrowicza, T. 8. S. 86). Lipsk. [In Polish].
  9. Fund 1, Units 5953, 6012. Institute of Manuscript of Vernadsky National Library of Ukraine, Kyiv, Ukraine. [In Polish].
  10. Kolesnik, E. A. (1988). Knizhnye kollektcii Tcentralnoi nauchnoi biblioteki Akademii nauk USSR [Book collections of the Central Scientifi c Library of the Academy of Sciences of the Ukrainian Soviet Sotsialist Republic] (pp. 57–63). Kyiv. [In Russian].
  11. Miaskova, T. (2010). Rodove zibrannia Khreptovychiv: perspektyvy doslidzhennia [Family collection of the Khreptovich: perspectives of research]. In Naukovi pratsi Natsionalnoi biblioteky Ukrainy imeni V. I. Vernadskoho [Scientifi c works of Vernadsky National Library of Ukraine], Is. 28, pp. 396–404. Kyiv. [In Ukrainian].
  12. Laucevičius, E. (1967). Popierius Lietuvoje XV–XVIII a, T. 1–2. Vilnius. [In Lithuanian].
  13. Syrenius, S. (1613). Zielnik herbarzem z języka łacińskiego zowią… Kraków. [In Polish]; Coll. Reg. X, 385. Institute of Book Studies of Vernadsky National Library of Ukraine, Department of Librarian Gatherings and Historical Collections, Kyiv, Ukraine. [In Polish].
  14. Haur, J. K. (1675). Oekonomika ziemianska generalna… Kraków. [In Polish]; B. Z. 857. Institute of Book Studies of Vernadsky National Library of Ukraine, Department of Librarian Gatherings and Historical Collections, Kyiv, Ukraine. [In Polish].
  15. Wyczański, A. (1969). Studia nad konsumpcją żywnosci w Polsce w XVI i pierwszej połowie XVII w. Warszawa (Instytut historii PAN, S. 147, tab. 52, 152, tab. 53). [In Polish].
  16. Gloger, Z. (1903). Piwo. In Encyklopedja staropolska ilustrowana, T. 4, S. 29. Warszawa. [In Polish].
  17. Szydłowicze. (1892). In Słownik geografi czny Krolestwa polskiego i innych krajów Słowianskich, T. 12, S. 100. Warszawa. [In Polish].
  18. Walden, A. (2013). Marszałkowie swięccy Trybunału Głównego Wielkiego Xięstwa Litewskiego w latach 1633–1648. In Czasopismo prawno – historyczne, T. 65, Z. 1, S. 162. Poznań. [In Polish].
  19. Osiec. (1857). In Słownik języka polskiego (przez M. S. B. Linde, T. 3, S. 590). Lwów. [In Polish].
  20. Słodziny. (1857). In Słownik języka polskiego (przez M. S. B. Linde, T. 5, S. 320). Lwów. [In Polish].
  21. Kadż. (1855). In Słownik języka polskiego (przez M. S. B. Linde, T. 2, S. 287). Lwów. [In Polish].
  22. Glogier, Z. (1903). Szanki. In Encyklopedja staropolska ilustrowana (T. 4, S. 302). Warszawa. [In Polish].
  23. Gloger, Z. (1900). Beczka. In Encyklopedja staropolska ilustrowana (T. 1, S. 137–138). Warszawa. [In Polish].
  24. Gloger, Z. (1902). Miód. In Encyklopedja staropolska ilustrowana (T. 3, S. 218–219). Warszawa. [In Polish].
  25. Gołębiowski, L. (1830). Domy i dwory przytem opisanie apteczki, kuchni, stołów, uczt, biesiad, trunków i pijatyki… Warszawa, Gluksberg. URL: https://archive.org/stream/domyidworyprzyt00gogoog/domyidworyprzyt00gogoog_djvu.txt. [In Polish].
  26. Klonder, A. (1989). Napoje fermentacyjne w Prusach Królewskich w XVI–XVI wieku (produkcja – import – konsumpcja). In Studia i materiały z historii kultury materialnej (T. 60, red. Z. Kamieńska, Zakład narodowy im Ossolinskich, S. 47). Wrocław, Warszawa, Kraków. [In Polish].
  27. Mir. (1885). In Słownik Geografi czny Krolestwa polskiego i innych krajów Słowianskich (T. 6, S. 485–488). Warszawa. [In Polish].
  28. Skorulski Andrzej. (1997–1998). In Polski słownik biografi czny (T. 38, Z. 55, S. 552–553). Wrocław. [In Polish].
  29. Compendium medicum auctum… W Jasnej Gory Częstochowskiej (K. 663–664). (1725). [In Polish].
  30. Krasnowolski, A., Niedżwiedzki, W. (Comps.). (1914). M. Arcta Słownik staropolski (T. 1, S. 410). Warszawa. [In Polish].
  31. Fund 332, Unit 352. Institute of Manuscript of Vernadsky National Library of Ukraine, Kyiv, Ukraine. [In Polish].
  32. Gloger, Z. (1903). Szkarłat. In Encyklopedja staropolska ilustrowana (T. 4. S. 310). Warszawa. [In Polish].
  33. Biernacki, S. (1925). Przyczynek do historji roślinnych leków nasercowych. Rozd. 1: Dawne leki nasercowe roślinne. In Archiwum historii i fi lozofi i medycyny oraz historji nauk przyrodniczych (red. A. Wrzosek, T. 3, Z. 2, S. 193–1202). Poznań. [In Polish].
  34. Gloger, Z. (1900). Aqwawita. In Encyklopedja staropolska ilustrowana (T. 1, S. 35). Warszawa. [In Polish].
  35. Kryvonos, V. (2003). Z istorii diialnosti hrekiv u Lvovi v XVI – pershii polovyni XVII st. [From the history of activity of Greeks in Lviv in the 16th – first half of the 17th centuries]. In Zapysky istoryko-fi lolohichnoho tovarystva Andriia Biletskoho [Notes of Andrii Biletskyi History and Philology Society] (Is. 4, Book. 1, pp. 116–124). Kyiv. [In Ukrainian].
  36. Wijaczka, J., Guldon, Z. (1993). Związki handlowe ziem litewskich i białoruskich z Królewcem w świelte rejestrów celnych komory grodzieńskiej z lat 1600 i 1605. In Komunikaty mazursko-warmińskie (nr 1, 21–33, S. 30). URL: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Komunikaty_Mazursko_Warminskie/Komunikaty_Mazursko_Warminskie-r1993-t-n1/Komunikaty_Mazursko_Warminskie-r1993-t-n1-s21-31/Komunikaty_Mazursko_Warminskie-r1993-t-n1-s21-31.pdf. [In Polish].
  37. Fund 332, Units 352, 354. Institute of Manuscript of Vernadsky National Library of Ukraine, Kyiv, Ukraine. [In Polish].
  38. Wyrobisz, A. (1968). Szkło w Polsce: od XIV do XVII wieku. Wrocław, Warszawa, Kraków. [In Polish].
  39. Pośpiech, A. (1996). Prowincja szlachiecka w Polsce XVII wieku. Ludzie – przedmioty – życie codzienne (zarys problematyki). In Kwartalnik Historii Kultury Materialnej (T. 44, No. 3, S. 263–270). [In Polish].
  40. Gloger, Z. (1903). Pucharz. In Encyklopedja staropolska ilustrowana (T. 4, S. 129–131). Warszawa. [In Polish].
  41. Gloger, Z. (1902). Kufel. In Encyklopedja staropolska ilustrowana (T. 3. S. 114–115). Warszawa. [In Polish].
  42. Online resource. URL: www.Wilanow`-palac.pl./gdansk–_jako_zlotnicze_centrum_rzeczypospoitej_w_xvii_w. html. [In Polish].
  43. Larchenko, M. N. (1984). K voprosu o rabote tak nazyvaemykh “polskikh” masterov v Oruzheinoi palate vo vtoroi polovine XVII v. [On the issue of work of so called “Polish” craftsmen in the Weaponry Chamber in the second half of the 17th ct.]. In Materialy i issledovaniia. Gosudarstvennye muzei Moskovskogo Kremlia [Materials and studies. State museums of the Moscow Kremlin] (Is. 4, pp. 184–192). Moscow. [In Russian].
  44. Akta synodów prowincjalnych Jednoty Litewskiej 1611–1625 (S. 52). (1915). Wilno. Seria: Monumenta reformationis Poloniae et Lithuanicae. [In Polish].
  45. Pośpiech, A. (1992). Pułapka oczywistości. Pośmiertne spisy ruchomości szlachty wielkopolskiej z XVII wieku. In Studia i materiały z historii kultury materialnej (T. 64, S. 86–88). Warszawa. [In Polish].
  46. Konew. (1855). In Słownik języka polskiego (przez M. S. B. Linde, T. 2: G–L, S. 426). Lwów. [In Polish].
  47. Gloger, Z. (1903). Szkliennica. In Encyklopedja staropolska ilustrowana (T. 4. S. 310–311). Warszawa. [In Polish].
  48. Dumanowski, J. (2007). Moda, rywalizacja społeczna i tożsamość szlachty polsko-litewskiej Rzeczypospolytej w XVIII wieku. In Baltijos Regiono istorija ir kultura; Lietuva ir Lenkija. Socialine istorija, kulturologija. Acta historica universitatis Klaipedensis (T. XIV, K. 82–83). Klaipeda. [In Polish].